Sismograf
Sismogram Okuma
Sismograf yer sarsıntılarının büyüklüğünü ve yerini saptamaya yaran araçtır. Sismogram ise bu cihazdan alınan çıktıya denir. Sismogram basitçe budur.
Bir sismogramın detaylı analizi yalnızca bilgisayar destekli modelleme ve yazılımlarla yapılabilir. Ayrıca tek bir sismogramda bir deprem hakkında detaylı bilgi vermez, birkaç istasyondan gelen sonuçların birlikte incelenmesi gerekir. Bu sayede hem büyüklük hem de merkez üssü net bir şekilde hesaplanabilir.
Bizim amacımız bir deprem olduğunda resmi makamlardan resmi bilgiler ve net açıklamalar gelene kadar, meydana gelen depremin büyüklüğü ve merkez üssü hakkında en azından bir bilgi sahibi olmak. Bilindiği gibi Kandilli ve Afad'ın deprem sayfaları bir deprem meydana geldiğinde yoğun trafikten dolayı çökebiliyor. Alıntıladığım sismogramlarda trafik çok az ve her 10 dakikada bir yenileniyor. Yani bir deprem meydana gelirse en fazla 10 dakika sonra büyüklük ve yer hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz. Hazırsanız başlayalım.
Sismogramın üzerinde gördüğünüz çizgiler deprem için özel bir mekanizma ile hasırlanmış bir kalemin çizdiği çizgilerdir. Bir deprem meydana geldiğinde bu kalem titremeye başlar ve kağıdın üzerinde yukarı aşağı çizgiler çizer. Bu çizgiler deprem çizgileri olarak bilinir.(Resim 1)
Resim 1
Deprem çizgileri büyüklüğe, merkez üssüne uzaklığıa, depremin oluşma şekline göre değişkenlik gösterebilir. Bu da bizi asıl ilgilendiren konu. Resim 1 de bir deprem sonrası oluşan P ve S dalgalarını görebilirsiniz. Onlardan sonra gelen ve asıl sarsıntıyı oluşturan geniş çizgiler de yüzey dalgalarıdır. Şimdilik bunları aklımızda tutalım.
Merkez üssünde ve yakın çevrelerde P,S ve Yüzey dalgaları sismogram birbirine çok yakın zamanlarda ulaşır. Bu dalgaları sismogramda görmek oldukça zor olur bu yüzden. Bu bilgi ile Resim 1 deki depremin merkez üssüne görece uzak bir yerde olduğunu söyleyebiliriz. Fakat yüzey dalgaları net bir şekilde çizildiğinden aynı zamanda depremi hissedebilecek yakınlıkta olduğunu da söyleyebiliriz.
İzmir açıklarında meydana gelen 3.4 büyüklüğündeki depremin Çanakkale ve Bursa istasyonlarına etkisini inceleyelim.
Merkez üssünde ve yakın çevrelerde P,S ve Yüzey dalgaları sismogram birbirine çok yakın zamanlarda ulaşır. Bu dalgaları sismogramda görmek oldukça zor olur bu yüzden. Bu bilgi ile Resim 1 deki depremin merkez üssüne görece uzak bir yerde olduğunu söyleyebiliriz. Fakat yüzey dalgaları net bir şekilde çizildiğinden aynı zamanda depremi hissedebilecek yakınlıkta olduğunu da söyleyebiliriz.
İzmir açıklarında meydana gelen 3.4 büyüklüğündeki depremin Çanakkale ve Bursa istasyonlarına etkisini inceleyelim.
Resim 2
Görüldüğü gibi Çanakkale istasyonunda deprem dalgaları neredeyse ayırt edilemiyor. Oysa Bursa istasyonunda dalgalar net bir şekilde birbirinden ayrılıyor. Ayrıca Çanakkale de yüzey dalgalarının çizgisi geniş iken Bursa'da bu çzigiler olduka dar. Eğer bu depremin özelliklerini bilmeseydik grafiği karşılaştırarak Çanakkale'ye daha yakın güçsüz bir deprem olduğunu net bir şekilde söyleyebilirdik. Hissedilir bir deprem Sismogramda altlı üstlü olarak iki çizgiyi aşan bir deprem çizgisi oluşturur. Buna örnek gelirse ekleyeceğim.
Aşağıdaki deprem Akdeniz'deki 4.4 lük bir depremin Bursa istasyonuna yansıması.
Aşağıdaki deprem Akdeniz'deki 4.4 lük bir depremin Bursa istasyonuna yansıması.
Resim 3
Dalgalar birbirinden ayırt edilemiyor ve çizgi genişliği çok az. Fakat oldukça uzun süre sallamış Sismografı. Ölçülen istasyondan uzakta bir yerde orta şiddette bir deprem olduğunu söyleyebiliriz.
Aşağıda Çankırı'daki 4.7 ve 4.8 lik art arda gelen iki depremin Bursa istasyonuna yansıması. Çözümlemesini size bırakıyorum.
Aşağıda Çankırı'daki 4.7 ve 4.8 lik art arda gelen iki depremin Bursa istasyonuna yansıması. Çözümlemesini size bırakıyorum.
Resim4
Basitçe benim söyleyeceklerim bunlar. Sizde olası deprem çizgilerini Afad veya Kandillinin sitesinden son depremlerle karşılaştırarak lütfen tecrübe edininiz.
Esen kalın.
Esen kalın.